Er is al flink wat hoongelach aan gespendeerd, op Facebook en Twitter en elders heeft het ‘pensioenplan’ van staatssecretaris Klijnsma al de nodige aandacht gekregen. Haar idee dat je je pensioen wel kunt aanvullen met een moestuin, en dat je na de afbetaling van je hypotheek best genoeg hebt aan AOW, getuigt natuurlijk ook van potsierlijke gevoelloosheid. Nu wisten we al dat onze Jetta in empathisch vermogen door de gemiddelde kiezelsteen ruimschoots wordt overtroffen, tenzij ze haar gevoelloosheid alleen maar acteert, in welk geval ze een toneelprijs meer dan verdient. Maar er is over haar opvattingen meer te zeggen. Het gaat om meer dan om een persoonlijke ontsporing van de staatssecretaris.
Wat beweert mevrouw Klijnsma? Ze adviseert mensen soms “om ook naar andere vormen van
oudedagsvoorziening te kijken.”Zoals? “Ik ken mensen met een moestuin, dat levert veel groente en fruit op. Of een eigen huis. Als de hypotheek is afbetaald kun je prima van de AOW leven.” Moestuin
en eigen woning als aanvullend pensioen. Je moet maar durven.
Waarom zou zoiets nodig zijn? Welnu, van de echte pensioenen kun je volgens haar niet zeker meer zijn.
Meer mensen halen de pensioenleeftijd en leven nog flink lang erna vrolijk verder, iets dat men tegenwoordig als “vergrijzing” tot probleem heeft verheven. Relatief minder mensen in de werk-leeftijd moeten de premie opbrengen voor relatief meer gepensioneerden, dat is niet vol te houden. “We zijn er altijd van uitgegaan dat ons pensioen voor 100 procent was gegarandeerd, maar dat is dus niet meer
zo.” Daar is echter niets onvermijdelijks aan. Dat is alleen maar niet meer zo omdat politici als Klijnsma deze garantie afbreken, slopen.
Elk tekort van pensioenfondsen zou met groot gemak aangevuld kunnen worden met bijvoorbeeld een zeer lichte
belasting op topinkomens en mega-vermogens. Dat zou niet onredelijk zijn, want die topinkomens en supervermogens zijn in hoge mate vergaard door precies ook die mensen hard te laten werken wiens
pensioenen nu niet langer meer gegarandeerd zouden kunnen worden. Degenen die van dit harde werken profiteren – laten we ze, met een bewust gebrek aan originaliteit, maar weer eens de één procent
noemen – mogen best meebetalen aan een fatsoenlijke oude dag van hun personeel. Maar zoiets is taboe, in de VVD maar ook in de PvdA van Klijnsma. Een tekort in pensioenfondsen is geen onvermijdelijkheid, maar gewoon een gevolg van politieke keuzes om rijken uit de wind te houden.
Natuurlijk zijn en drastischer, rechtvaardiger oplossingen mogelijk, die de grenzen van het huidige
bestel te buiten gaan. Oplossingen die inkomen helemaal loskoppelen van verdienste, prestatie, werk. Er zijn betere doelen om voor te strijden dan enkel behoud van bestaande verworvenheden. Maar zelfs binnen die begrenzingen is het praatje van Klijnsma kolder.
Dan Klijnsma ’s ‘pensioenplan’ zelf. Een eigen huis, de hypotheek afbetalen zodat je op je oude dag
vrijwel geen woonlasten meer hebt. Klinkt leuk, maar het vereist dat je je dus een eigen huis kunt veroorloven. Het is dus iets voor degenen die in het bezit zijn van deze uitstervende diersoort: de
vaste baan. Het is niet weggelegd voor mensen met een uitkering, mensen met een minimumloon, ZZP-ers, parttimers, mensen die van de ene onzekere baan naar de ander hoppen. Het is een oplossing voor
precies die mensen voor wie het probleem al helemaal niet zo groot is. Het is bespottelijk om te doen alsof arme mensen die zich over hun oude dag zorgen maken, kunnen zeggen: weet je wat? Ik koop een eigen huis! Ik betaal de hypotheek af, en ik kan een onbezorgde oude dag tegemoet zien! Zo’n keus is er voor heel veel mensen dus niet.
De moestuin heb ik voor het laatst bewaard. Daar geldt in grote lijnen hetzelfde voor als voor het
eigen-huis-verhaal: voor armere mensen is het geen optie. In de grote flats van Tilburg Noord en van Amsterdam Zuidoost hebben mensen geen tuin, dus ook geen moestuin. In buurten als de Schilderswijk en
Klarendal hebben mensen geen tuin, of een miniem tuintje waar precies drie narcissen en een forsythia in passen. Ik heb geen tuin bij mijn mini-appartementje, tenzij ik een ladder pak en aarde op mijn dak
deponeer en daarin bezig ga. Of mijn dak dat houdt? Ik neem het risico maar niet. Kortom: moestuin is geen optie voor heel veel mensen aan de onderkant. We hebben niet allemaal de beschikking over het landgoed van de nationale TV-moestuinier Maarten ’t Hart. Een volkstuin huren dan? Krijgen we van mevrouw Klijnsma dan ook volkstuinhuurtoeslag die door een ander bewindspersoon weer wordt stukbezuinigd?
Tweede bezwaar – ik leg het maar uit, voor het geval de staatssecretaris het leest… – gepensioneerden
zijn een dagje ouder. Sommigen zijn fit. Sommigen zijn slecht ter been, of hebben domweg de fysieke energie niet. Ouderdom komt met gebreken. Moestuin onderhouden is aardig voor fitte en relatief
gezonde mensen. Niet voor iedereen, en hoe ouder je bent, hoe groter de kans dat het niet gaat. Het is misselijk om mensen een aanvulling op hun inkomen aan te raden waar je om te beginnen al fit en gezond
voor moet zijn. Het idee van oudedagsvoorziening is juist dat mensen van inkomen verzekerd zijn nadat ze met werken zijn gestopt. Wat stelt Klijnsma echter voor? Mensen aan het werk zetten in eigen tuin! En als je dat niet kunt? Krijg je dan een tuinman/ tuinvrouw toegewezen die als ‘vrijwilliger’ aan de slag wordt gedwongen als voorwaarde voor bijstand?
Het gevaar van Klijnsma ’s krankzinnige pensioenplan zit hem in dus in drie dingen. In de eerste plaats
suggereert ze een financieringsprobleem rond pensioenen dat feitelijk niet bestaat. In de tweede plaats zijn de oplossingen alleen maar uitvoerbaar voor mensen die al relatief welgesteld zijn. In de derde
plaats introduceert Klijnsma hier een heel eng idee. Je eigen eten verbouwen als aanvulling op je pensioen betekent: moeten werken als aanvulling op je pensioen. Nu gaat het om werken voor opbrengst in natura. Werken voor geld wordt dan echter ook denkbaar Als dit idee ruimte krijgt, is het maar een kleine stap om te zeggen: laat mensen maar een bijbaantje nemen naast hun pensioen. Aanvullend inkomen bovenop je AOW? Wérk er maar voor. Dat is de boodschap die Kleinsma met haar absurde voorstellen uitdraagt. Het past in de logica waar bijvoorbeeld ook de oprukkende verplichting om te werken als tegenprestatie voor een bijstandsuitkering in past. Werk waartoe mensen langs deze weg wordt verplicht, wordt terecht als dwangarbeid gekenschetst en door groeperingen als Doorbraak met kracht van argumenten bestreden.
Ook deze dwangarbeid wordt door dezelfde staatssecretaris gestimuleerd,.Maar het gaat hier om meer
dan om haar persoonlijke hobby’s. Het gaat om een trend waarin sociale zekerheid asociale onzekerheid wordt, waarin je moet werken voor je uitkering, lenen voor je studie, en kreperen als je papieren niet kloppen volgens Teeven. Het gaat om een trend die bestreden moet worden. Laten we de bij Klijnsma’s moestuin-ideologie passende ploegscharen maar eens omsmeden tot zwaarden, en ten strijde trekken.
Peter Storm
Peter Storm, muzikant, schrijver, lezer, budgettair beperkt levensgenieter en anarchist. Vond als jongetje vogels en orchideeën leuker dan snelwegen en fabrieken, gaf als puber voorkeur aan Indianen boven cowboys, vond Bob Dylan spannend, werd klein dissidentje, werd weinig groter maar wel dissidenter. Anarchistische voorkeuren, later bijna 20 jaar actief geweest in trotskistische organisatie IS, vanaf 2009 zich ontpopt als anarchist/horizontalistisch pro-revolutionair. Heeft website, schrijft ook elders.
Autonomen Den Haag 
Posted on juni 22, 2014